Jeśli popatrzysz głęboko, zobaczysz muzykę; sercem natury jest wszechobecna muzyka”.
Thomas Carlyle
Tytuł wystawy Partytury jest grą różnych znaczeń tego słowa i wynika z fascynacji relacją między obrazem a dźwiękiem. Partytura to forma wizualnej komunikacji która łamie bariery języka, czasu i przestrzeni. Partytura zakłada zakres wiedzy, który pozwala ją odczytać – jest diagramem, przepisem, mapą i zapisem akcji która ma zostać wykonana. Partytura przekłada idee na kod wizualny. Partytura rozumiana jako rama fizyczna, konceptualna i strukturalna pomaga obserwować relację między obrazem a dźwiękiem w filmie i wideo. Dźwięk i film mają bowiem podobną strukturę – są oparte na czasie – stąd na wystawie film Karoliny Breguły i Roberta Mleczki. Kontekstualna i relacjonalna natura dźwięku otwiera alternatywne, niekonwencjonalne sposoby słuchania, rozumienia i doświadczania sytuacji i otoczenia. Pojawienie się dzieł site-specific i procesualnych zbliżyło sztukę do dźwięku – ze swojej natury przestrzennego i opartego na czasie. Instalacje dźwiękowe prezentują na wystawie Robert Knuth i Sebastian Mac, Andrzej Wasilewski oraz Artur Malewski i Piotr Bruch. Muzyczny, interaktywny skafander stworzyła Sandra Gałka a szum z nowojorskich galerii do Muzeum w Szczecinie przeniosła Aleksadra Ska.
Notacja muzyki elektronicznej i wykonań z pogranicza sztuk nie została jeszcze ustandaryzowana. Partytury przypominają mapy z trajektoriami i symbolami. Wymagają one klucza który je przetłumaczy w zależności od potrzeb wykonania oraz zwyczajów kompozytora. Wykonawcy muszą rozumieć kod którym napisany jest utwór i związane z nim symbole, zanim zaangażują się w ekspresję i wyobraźnię muzycznego uniwersum. Na wystawie taką partyturę prezentuje Joanna Wilczyńska. Pozostałością po koncercie wykonanym „do morza” są stroje zaprojektowane przez Annę Witkowską z graficznymi motywami które mogłyby posłużyć za instrukcję wykonania utworu. Obiekt Dariusza Fodczuka jest pozostałością po jego performance wykonanym podczas otwarcia wystawy, zgodnie z wcześniej przygotowaną partyturą.
Tradycyjnym zapisem nutowym bawią się z kolei Adam Witkowski i Małgorzata Goliszewska, która skomponowała muzykę przetwarzając częstotliwość, z jaką różnego rodzaju wydarzenia mają miejsce na świecie w ciągu jednej minuty (Partytura dokumentalna). Paweł Książek stworzył serię rysunków inspirowanych twórczością kompozytorów i wykorzystał w nich motyw w klasycznej partytury. Waldemar Wojciechowski stworzył partyturę na dźwięk plotera (nasuwa się tu skojarzenie z Cartridge Music Johna Cage’a), a Michał Połomski interaktywną partyturę na kody QR. Partyturę – baner stworzył Mariusz Waras.
Partytura jako kod jest zapisem graficznym dźwięku wyobrażonym przez kompozytora. Jej celem jest zapis muzyki i wykonania dźwięku ale także aktorów, performerów, tancerzy, filmowców, czy twórców intermediów. Artyści tacy jak Zbigniew Romańczuk i Anna Orlikowska postanowili zabawić się w cyfrowy zapis koloru i rzeźby. Artyści Fluxusu używali partytury aby wnieść do sztuki czynnik życia. Pojawiła się idea partytury jako instrukcji wykonania. Taką partyturę pokazują Łukasz Jastrubczak i Rafał Żarski. Partytura w takim sensie organizuje akcję, odkrywając idee w zakodowanym formacie. Jest mapą prowadzącą z punktu A do B. Może być rozkazem, serią wskazówek, ale może być otwarta na improwizację i interpretację. Jest otwarta zarówno na wolność jak i ograniczenie. Przewrotnym obiektem-instrukcją, neo-dadaistycznym metronomem jest obiekt-metronom Kamila Kuskowskiego. Bartłomiej Otocki z kolei namalował serię obrazów które mogłyby być potraktowane jako instrukcje wykonania utworu. Podobny jest cyfrowy wydruk Igora Omuleckiego. Przestrzennym, jakby milczącym kodem jest rzeźba Moniki Zawadzki. Partytura jako diagram z kolei, odnosi się do wizualnego aspektu muzyki i odwrotnie – do muzycznego aspektu sztuki. Diagramy jako modele, mapowe zapisy rozumienia świata zmysłów lub wyobrażeń, wzorce myślowe. Diagram pozwala nam „zobaczyć” proces myślowy, „zobaczyć” narrację akcji, świat marzeń, zrozumieć połączenia i interakcje między materiałami i ideami i zaangażować w myślenie kreatywne interpretując go. Diagram oferuje sposób traktowania jakiegoś aspektu świata w skondensowany sposób. Takim diagramem może być partytura Danuty Dąbrowskiej-Wojciechowskiej oraz obiekty Natalii Janus-Malewskiej. Partytura oferuję perspektywę która może pokazać połączenie między różnymi światami, których nie można postrzegać w tym samym czasie czy miejscu. Jest to kompozycja łącząca różne wymiary, pojęcia, myśli, obrazy, percepcje, obiekty. Partytura jako diagram przenosi ideę kompozycji do pojedynczego wizualnego zapisu, zacierając granice między słownictwem pisanym, wizualnym i muzycznym. Partytura mając charakter performatywny i twórczy, może przypominać diagram i jednocześnie przekraczać jego dynamikę. Tego typu skomplikowaną partyturę świetlną prezentuje w swojej instalacji Agata Zbylut (Świetliki) ale także Hanna Nowicka (wideo Symfonia patetyczna).
Frank Zappa przestrzegał przed fetyszyzacją partytury pisząc, że „nie je się przepisu”. Na wystawie są więc też prace dźwiękowe. Małgorzata Szymankiewicz wybrała fragmenty traktujące o twórczości, szczególnie o malarstwie, z polskiej muzyki popularnej. Łukasz Skąpski skomponował utwór na kwartet smyczkowy. Aleksandra Zielińska wykonała koncert wykorzystując Harleye jako instrumenty muzyczne. Zaprezentowana jest też najnowsza płyta Zorki Wollny.
HISTORIA PARTYTURY w wielkim skrócie
Pierwsze partytury graficzne tworzyli futuryści – m.in. Luigi Russolo, który pisał je na swoje „intonarumori” już w 1916 roku. Artyści tacy jak Paul Klee czy Wassily Kandinsky interesowali się muzycznym potencjałem grafiki i rysunku. Najbardziej znane partytury graficzne tworzył oczywiście John Cage, który już w latach 30. tworzył partytury taneczne. Zapiski te mogły być inspirowane ręcznie pisanymi, ilustrowanymi partyturami Erika Satie. Partytura do Poème Symphonique (1962), Ligietego – przewidziana jako wydarzenie Fluxusu składała się jedynie z instrukcji nakręcenia 100 metronomów. W latach 50. powstały wspaniałe graficzne partytury Earla Browna, La Monte Younga, Christiana Wolffa oraz Corneliusa Cardew – brytyjskiego kompozytora, który asystował Cage’owi i Karlheinzowi Stockhausenowi. Jedna z najbardziej znanych partytur graficznych – December 1952 Earla Browna jest konstrukcją przypominającą dzieła Mondriana. W 1959 roku w Darmstadt Stockhausen wygłosił wykład: „Musik und Graphik”, w którym mówił o „emancypacji elementu graficznego od muzycznego”. Pod koniec lat 50. i w latach 60. artyści wizualni zainteresowali się dźwiękiem. Pojawiła się sztuka performance. Metamechaniczne rzeźby Jeana Tinguly’ego, filmy Bruce’a Lacey’ego i happeningi Kaprowa. Artyści tacy jak Allan Kaprow czy John Cage, eksperymentowali z zależnościami między sztuką performance a partyturą różnego rodzaju – werbalną, graficzną, tradycyjną, numeryczną. Badali, jak partytury mogą zapisywać sytuacje związane z improwizacją, niespodziewanym zdarzeniem i spontaniczną wolnością. Sprawdzali werbalne, graficzne, wizualne możliwości systemów notacji a rezultaty tych eksperymentów przekroczyły możliwości klasycznych instrumentów.
To zamazanie granic między językiem wizualnym, pisanym a muzycznym miało zasadnicze znaczenie dla kultury postmodernistycznej kolejnych dekad. Michael Parsons napisał, że „studia nad sztuką mogą przynieść świadomość medium dźwięku i autonomicznego charakteru jego właściwości formalnych i relacjonalnych”. Spuściznę po eksperymentalnych muzykach (jak Brian Eno) można usłyszeć w instalacjach i na płytach w wykonaniu osób bez wykształcenia muzycznego – ludzi, którzy „rzeźbią” w dźwięku.
Artists:
Karolina Breguła & Robert Mleczko
Danuta Dąbrowska-Wojciechowska
Dariusz Fodczuk
Sandra Gałka
Małgorzata Goliszewska
Natalia Janus-Malewska
Łukasz Jastrubczak
Robert Knuth & Sebastian Mac
Kamil Kuskowski
Paweł Książek
Artur Malewski & Piotr Bruch
Hanna Nowicka
Igor Omulecki
Anna Orlikowska
Bartłomiej Otocki
Michał Połomski
Zbigniew Romańczuk
Aleksandra Ska
Łukasz Skąpski
Małgorzata Szymankiewicz
Mariusz Waras
Andrzej Wasilewski
Joanna Wilczyńska
Anna Witkowska
Adam Witkowski
Waldemar Wojciechowski
Zorka Wollny
Monika Zawadzki
Agata Zbylut
Aleksandra Zielińska
Rafał Żarski
Like this:
Like Loading...